Lagjet tradicionale shtrihen si rrezet përreth kalasë me emërtimet e tyre përkatëse: Cfakë, Dunavat, Manalat, Palorto, Varosh, Meçite, Hazmurat, Pazar i Vjetër. Historia e hershme e qytetit është relativisht e panjohur. Për shkak të afërsisë me qendrat klasike dhe helene: Jerma (Antigonea) dhe qyteti romak i Hadrianopolis afër fshatit Sofratik, shpesh mendohet se vendbanimi më i lashtë në Gjirokastër është kështjella mesjetare. Kjo tezë gjithsesi ka hasur në dyshime sepse zbulimet brenda kështjellës kanë nxjerrë në dritë qeramikën në 4 faza të ndryshme të banimit para periudhës osmane: në shekullin 5 – II B.C; 5 – 7-të A.D; 9 – 10 dhe 12 – 13. Më e hershme nga kjo fazë solli gjurmë të një muri të konsiderueshëm të ndërtuar me blloqe, të cilat të bëjnë të mendosh që në këtë pjesë të lumit Drino ka ekzistuar një fortifikim i rëndësishëm përpara se të fillojë periudha romake (para vitit 168 B.C).
pak rreth .. Gjirokastrës
Gjirokastra është vendosur në Jug të Shqipërisë dhe qëndron në shpatet e pjerrëta të luginës së lumit Drino, në një pozicion me pamje të pasuruar historikisht, kufijtë e së cilës përshkruhen nga majat e malit të lartë. Ky është qyteti i “një mijë shkallëve” që përfshin qindra shtëpi me kulla të stilit osman me çati të veçantë guri, ballkone druri dhe mure guri, aty këtu zbardhur me gëlqere. E mbizotëruar nga kështjella e madhe që lind në një kodër të pjerrët, Gjirokastra është një qytet magjik me një të kaluar të trazuar.
Përgjatë gjithë historisë së saj, Gjirokastra ka qenë një qendër e rëndësishme administrative, ekonomike dhe kulturore dhe një pikë referimi dhe përpjekje për emancipimin kulturor dhe pavarësinë për të gjithë botën shqiptare. Gjatë shekujve, qyteti përjetoi një transformim të imponuar, nga bodrumi i feudalizmit, në një xhevahir osman, nga një qendër rezistence për pavarësi dhe pikë e rëndësishme për pushtuesit fashistë italianë.
Në kronikat e këtij qyteti janë regjistruar shumë sundues dhe pushtues; ndërkohë është ai që ka frymëzuar shumë poetë, shkrimtarë dhe artistë. Qyteti me një popullsi prej 40 000 banorë, sot është qendra më e madhe kulturore, akademike dhe administrative e rajonit jugor, si një qendër e qarkut me të njëjtin emër. Njihet si vendlindja e tre personaliteteve me peshë në historinë e Shqipërisë: ish-diktatori komunist Enver Hoxha, gjuhëtari Eqrem Çabej dhe shkrimtari i madh Ismail Kadare.
Gjirokastra jep dëshmi të jashtëzakonshme për larminë e shoqërive urbane në Ballkan, dhe për stilin e jetës së gjatë, që sot janë zhdukur pothuajse. Planifikimi i qytetit dhe banesat në Gjirokastër janë ato të një qyteze kala të ndërtuar nga pronarë të shquar të tokave, interesat e të cilëve ishin të lidhura drejtpërdrejt me ato të pushtetit qendror. Ajo gjithashtu mban dëshmi të jashtëzakonshme për lloje të ndryshme të monumenteve dhe strehimeve urbane të shumta gjatë periudhës klasike otomane, në vazhdimësi me kulturat e ndryshme mesjetare që i paraprinë, dhe në një gjendje bashkëjetese paqësore me një pakicë të madhe të krishterë. Gjirokastra, përmban një seri shtëpish dykatëshe të pazgjidhura të cilat u zhvilluan në shekullin e 17-të.
Qyteti gjithashtu ka një pazar, një xhami të shekullit të 18-të dhe dy kisha të së njëjtës periudhë në pjesën e Qytetit të Vjetër, kështjellën (vendbanimin e parë) dhe lagjet e stilit otoman, të ndërtuara në kreshta, që vijnë nga kështjella në pellgu i luginës, ku ka ndërtesa bashkëkohore dhe kompleks Universitar.